ΟΔΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΜΕΤΑΒΑΣΗΣ ΣΤΗ ΜΕΤΑΛΙΓΝΙΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
| dc.contributor.author | Ροβολής, Αντώνης | el |
| dc.contributor.author | Καλημέρης, Παναγιώτης | el |
| dc.contributor.author | Προδρόμου, Μιχάλης | el |
| dc.contributor.author | Μάντζαρης, Νίκος | el |
| dc.date.accessioned | 2016-07-28T06:57:07Z | |
| dc.date.available | 2016-07-29T00:00:17Z | |
| dc.date.issued | 2016-07-28 | |
| dc.identifier.uri | https://repository.ihu.edu.gr//xmlui/handle/11544/14555 | |
| dc.rights | Default License | |
| dc.subject | Λιγνίτης | el |
| dc.title | ΟΔΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΜΕΤΑΒΑΣΗΣ ΣΤΗ ΜΕΤΑΛΙΓΝΙΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ | el |
| heal.abstract | Η μετάβαση σε ένα νέο εθνικό ενεργειακό μοντέλο, αλλά και η ανάγκη μετασχηματισμού του αναπτυξιακού μοντέλου της Δ. Μακεδονίας ήταν γνωστή και αναμενόμενη εδώ και χρόνια. Εντούτοις, η αδράνεια της Πολιτείας, των τοπικών αρχών και φορέων, και της ΔΕΗ έχει στερήσει από την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας το πλεονέκτημα του έγκαιρου σχεδιασμού και της ομαλής προσαρμογής στη νέα εποχή. Η παρούσα έκθεση φιλοδοξεί να συμβάλλει στον δημόσιο διάλογο, να εκθέσει το πρόβλημα στην ελληνική και διεθνή κοινή γνώμη και να αναδείξει διαφορετικές εναλλακτικές που θα εξασφαλίσουν την κοινωνική και οικονομική ευημερία στην περιοχή. Η ανά χείρας έκθεση αποτελεί συνέχεια δυο προηγούμενων επιστημονικών εκθέσεων του WWF Ελλάς οι οποίες αναδεικνύουν το αδιέξοδο της συνέχισης του λιγνιτικού μοντέλου ηλεκτροπαραγωγής σε εθνικό επίπεδο και την ύπαρξη οικονομικά ανταγωνιστικών εναλλακτικών λύσεων στον λιγνίτη. Η πρώτη εξ’ αυτών, «Πτολεμαΐδα 5 και Μελίτη 2, Έκθεση οικονομικής βιωσιμότητας των νέων λιγνιτικών μονάδων» (2013), διερεύνησε τη λειτουργία των μονάδων Πτολεμαΐδα V και Μελίτη II, για έναν χρονικό ορίζοντα 30 ετών, και εξέτασε τον βαθμό χρήσης και την οικονομική τους αποδοτικότητα. Βάσει των αποτελεσμάτων της διερεύνησης, οι δύο νέες αυτές μονάδες της ΔΕΗ αποδεικνύονται ασύμφορες, και υπό συνθήκες, ακόμα και ζημιογόνες επενδύσεις. Η δεύτερη έκθεση, «Καθαρές εναλλακτικές στην Πτολεμαΐδα V» (2015), απέδειξε πως υπάρχουν υβριδικοί συνδυασμοί μονάδων ΑΠΕ και αντλησιοταμιευτικών σταθμών που να καλύπτουν επαρκώς τα φορτία της Πτολεμαΐδα V. Οι λύσεις αυτές αποδεικνύονται συμφέρουσες, εκτός από την περιβαλλοντική και κοινωνική σκοπιά, και με καθαρά οικονομικούς όρους. Τη στιγμή όμως που η επένδυση σε νέες λιγνιτικές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής οδηγεί σε αδιέξοδο, σε εθνικό επίπεδο, η μειούμενη λιγνιτική δραστηριότητα θα φέρει την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας αντιμέτωπη με δραματικές συνέπειες, οικονομικές και κοινωνικές. Στις επόμενες σελίδες καταγράφονται εκείνες οι εναλλακτικές αναπτυξιακές προοπτικές που είναι συμβατές με ένα βιώσιμο περιβαλλοντικά και οικονομικά παραγωγικό μοντέλο και, ταυτόχρονα, μπορούν να δώσουν λύσεις για την τοπική κοινωνία. Είναι σαφές πως η διαδικασία της μετάβασης θα είναι επίπονη και μακρά. Ωστόσο, η άμεση κινητοποίηση των αρμόδιων φορέων, η έγκαιρη διαμόρφωση ενός συνεκτικού μακροχρόνιου σχεδίου μετάβασης για τη Δυτική Μακεδονία και η εξασφάλιση επαρκών χρηματοδοτικών πόρων μπορούν να οδηγήσουν σε ένα δραστικό μετασχηματισμό της τοπικής οικονομίας και κοινωνίας προς τη βιωσιμότητα. Η έκθεση διαρθρώνεται ως εξής: Το Κεφάλαιο 2, ξεκινώντας με μια ιστορική αναδρομή στον ρόλο του λιγνίτη, η εκμετάλλευση του οποίου αποτέλεσε τον ακρογωνιαίο λίθο της ηλεκτροδότησης και της βιομηχανικής ανάπτυξης στην Ελλάδα, εκθέτει τους κυριότερους λόγους για τους οποίους η ηλεκτροπαραγωγή με καύσιμο τον λιγνίτη οδεύει προς το τέλος της. Το Κεφάλαιο 3 σκιαγραφεί το οικονομικό και αναπτυξιακό προφίλ της περιοχής έως σήμερα, ώστε να εκτιμηθούν οι απώλειες από τον τερματισμό της λιγνιτικής περιόδου. Στη συνέχεια παρουσιάζονται κατευθυντήρια κείμενα διεθνών φορέων για τον σχεδιασμό αυτής της 10 μετάβασης, καλά παραδείγματα από περιοχές που ανταποκρίθηκαν επιτυχώς στην ανάγκη μετάβασης (Κεφ. 4), αλλά και οι προτάσεις φορέων συγκεκριμένα για την περιοχή μελέτης (Κεφ. 5). Στο επόμενο Κεφάλαιο, 6, περιγράφονται οι βασικές οικονομικές δραστηριότητες που μπορούν να αναπτυχθούν ως αντιστάθμισμα στη μείωση των δραστηριοτήτων της ΔΕΗ. Επιπλέον, αναπτύσσονται 6 σενάρια για την εξέλιξη των διακριτών τομέων οικονομικής ανάπτυξης και παρουσιάζονται οι πολλαπλασιαστικές συνέπειες στην απασχόληση εργατικού δυναμικού και στο τοπικό ΑΕΠ της περιοχής μελέτης. Τέλος, το Κεφάλαιο 7 παρουσιάζει τις προϋποθέσεις μετάβασης στη μεταλιγνιτική περίοδο καθώς και τα οικονομικά εργαλεία, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο, που μπορούν και πρέπει να αξιοποιηθούν για την επιτυχή εφαρμογή των προτεινόμενων σεναρίων ανάπτυξης. | el |
| heal.access | free | el |
| heal.fileFormat | el | |
| heal.fullTextAvailability | true | |
| heal.keywordURI.LCSH | Lignite | |
| heal.keywordURI.LCSH | Lignite--Environmental aspects | |
| heal.keywordURI.LCSH | Lignite--Greece | |
| heal.keywordURI.LCSH | Lignite industry--Environmental aspects | |
| heal.keywordURI.LCSH | Lignite industry--Greece | |
| heal.language | el | |
| heal.publicationDate | 2016-07-01 | |
| heal.recordProvider | School of Economics, Business Administration and Legal Studies, MSc in Energy Law, Business, Regulation and Policy | el |
| heal.spatialCoverage | Macedonia (Greece) | en |
| heal.sponsor | WWF Ελλάς | el |
| heal.tableOfContents | ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ ........................................................................................................................................... 5 ΣΥΝΟΨΗ .................................................................................................................................................. 6 1. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ ............................................................................................................. 9 2. Ο ΛΙΓΝΙΤΗΣ ΧΘΕΣ, ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΙ ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ................................................................................ 11 2.1. Τι είναι ο λιγνίτης; ................................................................................................................... 11 2.2. Ο λιγνίτης στην Ελλάδα ..................................................................................................... 11 2.2.1. Σύντομη ιστορική αναδρομή της λιγνιτικής παραγωγής στην Ελλάδα 2,, ................ 11 2.2.2. Τα λιγνιτικά κοιτάσματα της Ελλάδας ......................................................................... 12 2.2.3. Η ποιότητα του ελληνικού λιγνίτη ................................................................................ 13 2.3. Η θέση του λιγνίτη στο σημερινό ενεργειακό μοντέλο ..................................................... 13 2.3.1. Ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών ......................................... 14 2.3.2. Ευρωπαϊκή περιβαλλοντική νομοθεσία ....................................................................... 14 2.3.3. Εξελίξεις στον διεθνή χρηματοπιστωτικό τομέα ......................................................... 15 2.3.4. Πρόοδος τεχνολογίας ΑΠΕ ............................................................................................ 15 2.3.5. Μερίδιο λιγνίτη στο ελληνικό σύστημα ηλεκτροπαραγωγής .................................... 17 3. H ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ .......................................................................................... 20 3.1. Γεωγραφικά χαρακτηριστικά ................................................................................................ 20 3.2. Πληθυσμιακή σύνθεση .......................................................................................................... 20 3.3. Οικονομικές δραστηριότητες ................................................................................................ 21 3.4. Απασχόληση ............................................................................................................................ 24 3.4.1.Τομεακή σύνθεση του εργατικού δυναμικού της ΠΔΜ ............................................... 24 3.4.2. Θέσεις εργασίας που δημιουργεί η ΔΕΗ ΑΕ ............................................................... 25 3.4.3. Ανεργία στην ΠΔΜ ......................................................................................................... 26 4. ΚΑΛΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ – ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ...................................................................................... 28 4.1. Εισαγωγή .................................................................................................................................. 28 4.2. Θεωρητικές προσεγγίσεις και κατευθυντήρια κείμενα ..................................................... 29 4.2.1. Παγκόσμια Τράπεζα ........................................................................................................ 29 4.2.2. Οι κατευθύνσεις του Διεθνούς Συμβουλίου Εξόρυξης και Μεταλλευμάτων ........... 30 4.2.3. Συνιστώμενες πολιτικές από τον ΟΗΕ ......................................................................... 30 4.2.4. Πρότυπα διαχείρισης από τον Διεθνή Οργανισμό Τυποποίησης ............................. 31 4.2.5. Το ευρωπαϊκό έργο ReSource ........................................................................................ 31 4.2.6. Η συνεισφορά των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων ................................................. 32 2 4.3. Διεθνείς καλές πρακτικές αποκατάστασης ορυχείων και μετά-εξορυκτικής μετάβασης. .......................................................................................................................................................... 33 4.3.1. Το Eden Project στην Κορνουάλλη της Μεγάλης Βρετανίας ..................................... 33 4.3.2. Το ορυχείο αλατιού Wieliczka στην Πολωνία ............................................................. 34 4.3.3. Το παράκτιο ορυχείο χαλκού Britannia στον Καναδά ............................................... 34 4.3.4. Το ορυχείο Sullivan στον Καναδά ................................................................................. 35 4.3.5. Πρωτότυπες επαναχρήσεις ορυχείων .......................................................................... 36 4.4. Διεθνείς καλές πρακτικές αποκατάστασης ορυχείων άνθρακα και μετά-ανθρακικής μετάβασης ........................................................................................................................................... 36 4.4.1. Loos-en-Gohelle (Γαλλία, Pas-de-Calais), .................................................................... 37 4.4.2. Το παράδειγμα του δήμου Zeitz στη Γερμανία ........................................................... 37 4.4.3. Το παράδειγμα μετάβασης της περιοχής Ruhr στη Γερμανία .................................. 38 4.4.4. Το έργο απoκατάστασης Northumberlandia στο Newcastle της Αγγλίας .............. 39 4.4.5. Φορείς διαχείρισης και υποστήριξης της μετάβασης ................................................. 39 5. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΦΟΡΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΣΤΗ ΜΕΤΑΛΙΓΝΙΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ .................................................................................................................... 41 5.1. Περιφερειακός οικονομικός-αναπτυξιακός σχεδιασμός της Δ. Μακεδονίας - ΠΕΠ 2014-2020 ....................................................................................................................................... 41 5.2. Απουσία μακροχρόνιου σχεδιασμού της ΔΕΗ για την ΠΔΜ ............................................ 41 5.2.1. Σύμφωνο Συνεργασίας .................................................................................................... 41 5.2.2. Μετεγκαταστάσεις οικισμών ......................................................................................... 42 5.2.3. Αποκαταστάσεις εδαφών ............................................................................................... 42 5.2.4. Το μέλλον της τηλεθέρμανσης ....................................................................................... 43 5.3. AN.KO: Επιχειρησιακό Σχέδιο Ανάπτυξης για τη μεταλιγνιτική περίοδο ...................... 43 5.4. Η συμβολή του ΤΕΕ, Τμήμα Δυτικής Μακεδονίας ............................................................ 44 5.4.1. Εκτίμηση του κόστους μετάβασης της Δυτικής Μακεδονίας σε καθεστώς χαμηλής λιγνιτικής παραγωγής (ΤΕΕ-ΔΜ,) ........................................................................................... 45 5.4.2. Προσδιορισμός και οριοθέτηση της Μεταλιγνιτικής Εποχής, για το Ενεργειακό Κέντρο της Δυτικής Μακεδονίας ............................................................................................. 45 5.5. Η έκθεση του ελληνικού γραφείου της Greenpeace .......................................................... 46 5.6. Η πρόταση της Οικολογικής Κίνησης Κοζάνης .................................................................. 46 5.7. Η ευρωπαϊκή εμπειρία & το ενεργειακό λεκανοπέδιο Πτολεμαΐδας, Ν. Κοζάνης ........ 47 5.8. Ημερίδες με θέμα τη μετάβαση σε μια μεταλιγνιτική εποχή ........................................... 48 5.9. Συμπεράσματα ........................................................................................................................ 50 6. ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ-ΣΕΝΑΡΙΑ ......................................................... 52 6.1. Σενάριο «Αδράνειας» ................................................................................................................. 53 3 6.2. Σενάριο «Πτολεμαΐδα V» .......................................................................................................... 54 6.3. Σενάριο «Πτολεμαΐδα V και Μελίτη ΙΙ» .................................................................................. 54 6.4. Σενάρια εναλλακτικών οικονομικών δραστηριοτήτων ......................................................... 54 6.4.1. Πρωτογενής τομέας ............................................................................................................. 55 6.4.1.1. Καλλιέργεια κρόκου ...................................................................................................... 57 6.4.1.2. Καλλιέργεια αρωματικών φυτών ............................................................................... 57 6.4.1.3. Ενεργειακή καλλιέργεια .............................................................................................. 58 6.4.1.4. Δασοπονία ..................................................................................................................... 58 6.4.2. Δευτερογενής τομέας .......................................................................................................... 60 6.4.2.1. Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας ................................................................................... 61 6.4.2.2. Εξοικονόμηση ενέργειας ............................................................................................. 65 6.4.2.3. Αξιοποίηση ιπτάμενης τέφρας ................................................................................... 66 6.4.2.4. Διαχείριση αποβλήτων ................................................................................................ 67 6.4.2.5. Μεταποίηση αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών ........................................... 68 6.4.3. Τριτογενής τομέας ............................................................................................................... 68 6.4.3.1. Ανώτατη Εκπαίδευση και Έρευνα ............................................................................. 69 6.4.3.2. Τουρισμός ...................................................................................................................... 70 6.5. Ανάλυση σεναρίων.................................................................................................................. 75 6.6. Η ασυμβατότητα ανάπτυξης εναλλακτικών δραστηριοτήτων και διαιώνισης του λιγνιτικού μοντέλου ....................................................................................................................... 84 7. ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΣΤΗ ΜΕΤΑΛΙΓΝΙΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ ............................................................................................................................................... 87 7.1. Προϋποθέσεις .......................................................................................................................... 87 7.1.1. Ολοκλήρωση των μετεγκαταστάσεων των πληττόμενων οικισμών .......................... 87 7.1.2. Αποκαταστάσεις και επαναπόδοση των εδαφών ........................................................ 88 7.1.3. Τηλεθέρμανση .................................................................................................................. 91 7.1.4. Επανεκπαίδευση εργατικού δυναμικού ........................................................................ 91 7.2. Εθνικοί χρηματοδοτικοί πόροι .............................................................................................. 92 7.2.1. Ειδικό Tέλος Ανάπτυξης (Τοπικός πόρος) .................................................................... 93 7.2.2. Φόρος στερεών καυσίμων .............................................................................................. 94 7.2.3. Δημοπράτηση δικαιωμάτων εκπομπών ρύπων ........................................................... 94 7.2.4. Τέλος λειτουργίας μεγάλων υδροηλεκτρικών σταθμών ............................................. 96 7.2.5. Ταμείο Εξοικονόμησης Ενέργειας ................................................................................. 97 7.2.6. Λοιποί εθνικοί και ευρωπαϊκοί πόροι ........................................................................... 97 7.3. Διεθνείς πηγές δανειοδότησης .............................................................................................. 99 4 7.3.1. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD) .......................... 99 7.3.2. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) ............................................................ 100 7.3.4. Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση (ΕΤΠΠ) ............... 100 7.3.5. Η Παγκόσμια Τράπεζα (World Bank) ........................................................................ 100 7.3.6. Λοιποί δυνητικοί ευρωπαϊκοί πόροι - Προγράμματα ............................................... 101 8. Συμπεράσματα ............................................................................................................................. 105 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι: ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΔΡΑΣΕΩΝ ΤΩΝ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΕΝΑΡΙΩΝ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ .................................. 107 | el |
| heal.type | other |
Αρχεία
Πρωτότυπος φάκελος/πακέτο
1 - 1 από 1
Φόρτωση...
- Ονομα:
- WWF_Study.pdf
- Μέγεθος:
- 1.81 MB
- Μορφότυπο:
- Adobe Portable Document Format
- Περιγραφή:
Φάκελος/Πακέτο αδειών
1 - 1 από 1
Δεν υπάρχει διαθέσιμη μικρογραφία
- Ονομα:
- license.txt
- Μέγεθος:
- 2.58 KB
- Μορφότυπο:
- Item-specific license agreed upon to submission
- Περιγραφή: