Αυτοστέγαση Αστών Προσφύγων στην πόλη των Σερρών

Abstract

Η εγκατάσταση των προσφύγων υπήρξε μια τομή στην αστική ιστορία των Σερρών τόσο σε χωρικό, όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Όμως ενώ η κρατική ανοικοδόμηση των προσφυγικών συνοικισμών στις Σέρρες είναι στα γενικά χαρακτηριστικά της γνωστή, για την «αυτοστέγαση» υπάρχουν ελάχιστα στοιχεία. Η παρούσα έρευνα ξεκίνησε με τον εντοπισμό στα Γ.Α.Κ. Σερρών δύο πανομοιότυπων συμβολαίων για χορήγηση από το Κράτος ενυπόθηκων ατόκων δανείων σε δύο συνεταιρισμούς προσφύγων στις Σέρρες, επεκτάθηκε σε ιδιωτικές φωτογραφικές συλλογές και μαρτυρίες και επιχείρησε μια πρώτη τεκμηριωμένη, αν και όχι εξαντλητική, προσέγγιση για την «αυτοστέγαση» των προσφύγων. Παρατηρήσαμε ότι διάσπαρτα ανάμεσα στις τυποποιημένες ομοιόμορφες κρατικές κατοικίες της Ε.Α.Π. ξεφύτρωσαν μεμονωμένα κτίσματα από ευπορότερους πρόσφυγες με διαφοροποιημένη αρχιτεκτονική τυπολογία. Αλλά και οι λιγότερο εύποροι επιχείρησαν να στεγαστούν «ιδίαις εκάστου δαπάνης», ζητώντας εκ των υστέρων από το Κράτος χρηματική ενίσχυση (υπό μορφή ατόκων δανείων). Οι δυο βραχύβιοι οικοδομικοί συνεταιρισμοί που εντοπίσαμε, ο συνεταιρισμός «Ηράκλεια» και ο συνεταιρισμός «Στέγη» δημιουργήθηκαν αποκλειστικά και μόνο για να διευκολύνουν τη στεγαστική δανειοδότηση των μελών τους. Εν κατακλείδι θα λέγαμε, ότι η οικονομική διαστρωμάτωση και η επαγγελματική εξειδίκευση των αστών προσφύγων που εισέρευσαν στην πόλη των Σερρών, θα πρέπει να μελετηθεί εκτενέστερα μέσα από αρχειακές και άλλες πηγές. Η κοινωνική τους προέλευση σε συνδυασμό με τις στεγαστικές συνθήκες των περιοχών που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν, θα αναδείξει και θα ερμηνεύσει συμπεριφορές και στεγαστικές αντιλήψεις στη νέα τους εγκατάσταση. Όμως και μέσα από τα ίχνη των ολιγάριθμων κτισμάτων που εντοπίστηκαν διαφαίνονται οι διαφορές τους, κυρίως όμως η προσπάθεια και επιθυμία όλων να ριζώσουν γερά στην πόλη των Σερρών: τη νέα τους πατρίδα.